Owrzodzenia stopy cukrzycowej: przyczyny, zagrożenia i epidemiologia

Owrzodzenie stopy cukrzycowej jest częstym i poważnym powikłaniem zarówno cukrzycy typu 1, jak i typu 2¹. Cukrzyca wiąże się z niedokrwieniem, neuropatią, chorobą tętnic obwodowych i deformacjami stóp, które prowadzą do szczególnie wysokiego ryzyka rozwoju owrzodzeń stopy i niskiego prawdopodobieństwa gojenia się owrzodzeń.

Ze względu na zmniejszony dopływ krwi do kończyny dolnej, owrzodzenia stopy cukrzycowej są narażone na ryzyko martwicy, infekcji i zajęcia tkanek głębokich, w tym kości².

Podejścia do leczenia owrzodzenia stopy cukrzycowej obejmują oczyszczanie, ochronę przed urazami, leczenie infekcji, kontrolę wysięku i wspomaganie gojenia³.

Epidemiologia

U pacjentów z cukrzycą typu 1 lub typu 2 ryzyko wystąpienia owrzodzenia stopy w ciągu całego życia wynosi do 25%^2 4. Zakażone lub niedokrwienne owrzodzenia stopy cukrzycowej stanowią około 25% wszystkich przyjęć do szpitala u pacjentów z cukrzycą³ , ⁴. Owrzodzenia stopy cukrzycowej stanowią prawie dwie trzecie wszystkich nieurazowych amputacji kończyn dolnych wykonywanych w Europie i Stanach Zjednoczonych¹ , ³ , ⁵. 

Szacuje się, że skorygowany o wiek wskaźnik amputacji kończyn dolnych jest 15 razy wyższy u osób z cukrzycą niż w populacji ogólnej¹ , ² , ⁴.

Wyniki te pokazują, jak ważne jest odpowiednie, szybkie i skuteczne leczenie owrzodzenia stopy cukrzycowej.

Etiologia

Przyczyną owrzodzenia stopy cukrzycowej jest połączenie przewlekłego zwężenia małych tętniczek dostarczających tlen do tkanek, stwardnienie tętniczek cukrzycowych, które skutkuje niedokrwieniem tkanek oraz wysokie ciśnienie żylne, skutkujące obrzękiem tkanek i niedotlenieniem².

U pacjentów z cukrzycą rozwijają się specyficzne czynniki ryzyka, które prowadzą do owrzodzeń stóp, w tym utrata czucia z powodu neuropatii cukrzycowej, wcześniejsze uszkodzenia skóry lub owrzodzenia, deformacja stopy lub inne przyczyny ucisku, uraz zewnętrzny, infekcja i przewlekłe niedokrwienie spowodowane chorobą tętnic obwodowych^1 2.

Obciążenie kliniczne i ekonomiczne

Szacuje się, że w 2014^{r. na} całym świecie 422 mln dorosłych chorowało na cukrzycę, w porównaniu z 108 mln w 1980 r. Od 1980 r. globalna częstość występowania cukrzycy (standaryzowana pod względem wieku) niemal się podwoiła, wzrastając z 4,7% do 8,5% w populacji dorosłych, co odzwierciedla wzrost powiązanych czynników ryzyka, głównie spowodowanych otyłością¹ .

Wskaźniki amputacji kończyn dolnych z powodu owrzodzenia stopy cukrzycowej są zwykle od dziesięciu do 20 razy większe niż w populacjach bez cukrzycy⁷. W Stanach Zjednoczonych w 2010 roku przeprowadzono około 73 000 nieurazowych amputacji kończyn dolnych u dorosłych w wieku 20 lat lub starszych z cukrzycą; 60% wystąpiło u osób z cukrzycą⁷.

W Stanach Zjednoczonych dane dotyczące roszczeń Medicare wykazały, że w latach 2006-2008 pacjenci z owrzodzeniem stopy cukrzycowej byli odwiedzani przez swojego lekarza ambulatoryjnego około 14 razy w roku i byli hospitalizowani około 1,5 razy w roku. Dane dotyczące roszczeń amerykańskich wykazały również, że koszt opieki dla każdego wnioskodawcy z owrzodzeniem stopy cukrzycowej wynosił około 33 000 USD za wszystkie usługi Medicare rocznie⁸. Pacjenci po amputacji kończyny dolnej byli odwiedzani przez swojego lekarza ambulatoryjnego około 12 razy w roku i byli hospitalizowani około dwa razy w roku. przy całkowitym koszcie opieki w wysokości 52 000 USD rocznie⁸.

Wpływ na jakość życia pacjentów

Badania wykazały, że osoby z cukrzycą, które mają wyleczone owrzodzenie stopy, mają wyższą jakość życia związaną ze zdrowiem (HRQoL) w porównaniu z osobami z przewlekłymi, niezagojonymi owrzodzeniami stopy cukrzycowej, gdy są oceniane za pomocą standardowych kwestionariuszy⁹. Również dla opiekunów osób z cukrzycą z przewlekłymi, niegojącymi się owrzodzeniami stóp istnieje duże obciążenie emocjonalne⁹.

Ryzyko infekcji

Przewlekłe, niegojące się owrzodzenia stopy są podatne na infekcje, które mogą prowadzić do poważnych powikłań, w tym zapalenia kości i szpiku oraz posocznicy^10 11. 

Kiedy stawia się diagnozę zakażenia wrzodem, leczenie opiera się na klinicznym stadium infekcji, a obrazowanie rentgenowskie jest zwykle wykonywane w celu wykluczenia lub potwierdzenia zapalenia kości i szpiku¹¹. Najczęstsze organizmy zakaźne to tlenowe ziarniaki Gram-dodatnie, tlenowe pałeczki Gram-ujemne i organizmy beztlenowe w głębokich wrzodach^{10 11 12}.

Zgodnie z wytycznymi Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych (IDSA) zakażenie występuje w przypadku oczywistego ropnego drenażu i/lub obecności dwóch lub więcej objawów stanu zapalnego (rumień, ból, tkliwość, ciepło lub stwardnienie)¹¹. Postępowanie i leczenie zakażenia owrzodzenia stopy cukrzycowej powinno obejmować multidyscyplinarny zespół ekspertów, w tym chirurgów, specjalistów chorób zakaźnych, diabetologów, mikrobiologów i personel pielęgniarski¹¹.

W tym odcinku

Posłuchaj, jak profesor Paul Chadwick opowiada o roli, jaką pacjent odgrywa w leczeniu owrzodzenia stopy cukrzycowej i o tym, jak go wzmocnić. 

Lisent do odcinka

Prewencja i zarządzanie ryzykiem

Podjęcie środków zapobiegawczych i zrozumienie zagrożeń związanych z owrzodzeniami stopy cukrzycowej są ważnymi czynnikami zmniejszającymi częstość występowania poważnych konsekwencji. Wczesna diagnoza i leczenie również przyczyniają się do zarządzania ryzykiem rozwoju.

Ponadto edukowanie i angażowanie pacjentów w ich własną pielęgnację stóp jest ważnym i wzmacniającym aspektem zarządzania ryzykiem i osiągania lepszych wyników. Posłuchaj przemyśleń profesora Paula Chadwicka na temat upodmiotowienia pacjenta w powyższym podcaście.

Pobierz poniższy przewodnik, aby zapewnić pacjentowi z cukrzycą zasoby, które pomogą mu dowiedzieć się więcej o dbaniu o stopy.