Chirurgische incisies, die vaak worden gezien als routineuze en eenvoudige aspecten van het postoperatief herstel, zijn vaak over het hoofd gezien en onderbelicht in het wondzorgmanagement. Deze verwaarlozing kan leiden tot suboptimale genezingsresultaten en toegenomen lijden van de patiënt, evenals hogere zorgkosten. Recente inzichten benadrukken de noodzaak om de zorg van incisies opnieuw te evalueren en de cruciale rol van verbandkeuze bij het bevorderen van effectieve genezing.
Chirurgische incisies: de vergeten wonde?
Binnen de wondzorg krijgt de meeste aandacht chronische wonden; deze zijn complex en hebben langdurige genezingsprocessen. Hierdoor krijgen chirurgische incisies, die per definitie acuut zijn, mogelijk minder aandacht vanuit klinisch perspectief. Deze ongelijkheid ontstaat uit de aanname dat chirurgische wonden, omdat ze schoon en chirurgisch gecontroleerd zijn, zullen genezen zonder veel zorg of interventie. Echter, het negeren van zorgvuldige incisiezorg brengt ook risico’s met zich mee, zoals postoperatieve wondinfecties (SSI’s) en wonddehiscentie.
Een nieuwe kijk op chirurgische incisiezorg
Een nieuwe kijk op de verzorging van chirurgische incisies pleit voor een paradigmaverschuiving in de manier waarop chirurgische incisies worden behandeld. Centraal in deze verschuiving staat het concept van ongestoorde wondgenezing (UWH), waarbij het minimaliseren van verstoringen aan de wonde wordt benadrukt om optimale genezingsomstandigheden te bevorderen. Deze aanpak omvat het kiezen van geschikte verbanden die langere tijd kunnen blijven zitten, waardoor het aantal verbandwissels wordt verminderd en de bijbehorende risico’s van blootstelling en besmetting van de wonde afnemen.
Het ondersteunen van ongestoorde genezing vereist tevens het creëren en behouden van een vochtig milieu voor een optimale wondgenezing, zowel bij acute als chronische wonden. Het toepassen van ongestoorde wondgenezing als concept betekent het toestaan dat het genezingsproces ononderbroken kan verlopen en dat de wonde niet wordt verstoord, tenzij dit absoluut en klinisch noodzakelijk is. Dit is gebaseerd op het handhaven van een constante temperatuur, een optimaal vochtig milieu en het vrijhouden van de wonde van externe invloeden om het normale wondgenezingsproces te faciliteren.
Maar hoe kunnen zorgverleners, met traditionele wondzorgprotocollen en conventionele verbanden, een ideale staat van ongestoorde wondgenezing bereiken?
De cruciale rol van verbandkeuze bij het bevorderen van ongestoorde wondgenezing
De zorg van de incisie direct na de operatie is van groot belang. Uit consensus in de literatuur2 blijkt dat verbanden die in de operatiekamer worden aangebracht, zo lang mogelijk op de wonde moeten blijven zitten en alleen moeten worden verwisseld wanneer dit klinisch noodzakelijk is, en niet op basis van gewoonten of protocollen.
Dat een postoperatief verband zo lang mogelijk kan blijven zitten, maakt de keuze van het verband cruciaal. Het ideale verband zorgt voor een vochtig wondmilieu, biedt thermische isolatie, beschermt tegen bacteriële besmetting en beheert het wondvocht effectief. Eenvoudig gaas is onvoldoende omdat het vaak moet worden vervangen en niet de eigenschappen heeft van geavanceerde verbanden die langer blijven zitten.
Geavanceerde wondverbanden ondersteunen deze noodzakelijke functies en bevorderen daardoor ongestoorde wondgenezing. Door het wondmilieu stabiel en beschermd te houden, kunnen deze verbanden het risico op postoperatieve wondinfecties (SSI’s) verminderen en een efficiëntere genezing stimuleren. Dergelijke verbanden kunnen langer blijven zitten zoals aanbevolen, maken gebruik van zachte kleefmiddelen die blaarvorming en beschadiging van de huid rondom de wonde voorkomen. Ze zijn ontworpen voor goede wondvochtregulatie en absorptie en stellen patiënten in staat te douchen en vrij te bewegen4.
Klinisch bewijs ter ondersteuning van het gebruik van geavanceerde verbanden
Klinische studies tonen de voordelen aan van geavanceerde verbanden bij de behandeling van chirurgische wonden. Zo benadrukt een consensusdocument van de World Union of Wound Healing Societies (WUWHS) dat geavanceerde verbanden een belangrijke rol spelen in het beschermen van wonden tegen chirurgische complicaties tijdens het genezingsproces. Deze verbanden vormen niet alleen een barrière tegen externe besmettingen, maar creëren ook een optimaal milieu voor cellulaire processen die essentieel zijn voor wondherstel.
Economische overwegingen en patiëntenresultaten
Hoewel geavanceerde verbanden aanvankelijk hogere kosten kunnen veroorzaken in vergelijking met traditioneel gaas, leidt het gebruik ervan op de lange termijn tot lagere zorgkosten. Dit komt door minder vebandwissels, lagere arbeidskosten voor zorgverleners en een afname van complicaties die extra behandelingen vereisen. Daarnaast zorgen betere patiëntenresultaten, zoals snellere genezing en minder ongemak, voor een hogere patiënttevredenheid en een betere levenskwaliteit.
Implementatie van beste praktijken in incisiezorg
Het optimaliseren van de zorg voor chirurgische incisies vraagt om een nieuwe kijk op incisiezorg, verbandprotocollen en verbandkeuze. Zorgverleners staan in de frontlinie en kunnen hierbij de volgende beste praktijken hanteren:
- Beoordeling van wondkenmerken: evalueer de grootte, locatie, hoeveelheid wondvocht en patiëntspecifieke factoren van de wonde om de keuze van het verband te bepalen.
- Selectie van het juiste verband: kies verbanden die ongestoorde wondgenezing ondersteunen door een vochtig milieu te behouden, wondvocht te beheersen en een barrière tegen besmetting te bieden.
- Verbandwissels tot een minimum beperken: wissel verbanden alleen wanneer dit klinisch noodzakelijk is, bijvoorbeeld bij tekenen van infectie of verzadiging van het verband, om verstoring van het wondmilieu te minimaliseren.
- Patiëntvoorlichting: informeer patiënten over het belang van ongestoorde wondgenezing, signalen van mogelijke complicaties en de noodzaak om onnodig verwijderen en wisselen van het verband te vermijden.
- Monitoring en documentatie: beoordeel de wonde regelmatig en documenteer de voortgang om tijdig problemen te herkennen en het zorgplan aan te passen.
Incisiezorg belangrijk maken
Chirurgische incisies mogen niet langer het vergeten onderdeel van wondzorg zijn. Door incisiezorg opnieuw te bekijken en prioriteit te geven aan de keuze van geavanceerde verbanden die ongestoorde wondgenezing bevorderen, kunnen zorgverleners betere patiëntresultaten bereiken, complicaties verminderen en efficiënter gebruikmaken van zorgmiddelen.
