ISTAP definieert een skin tear als: 'een wond veroorzaakt door schuif-, wrijvings- en/of stompe krachten die resulteert in een scheiding van de huidlagen, die geclassificeerd kan worden als 'partial-thickness' (scheiding tussen epidermis en dermis) of 'full-thickness' (scheiding van zowel epidermis als dermis van onderliggende structuren)1.
Gewoonlijk zijn skin tears rafelig en onregelmatig gevormd en, in de meeste gevallen, pijnlijk en traag genezend.
Etiologie
Hoewel skin tears voorkomen in alle zorgsituaties, worden ze het meest aangetroffen bij oudere patiënten (> 65 jaar), hetzij thuis, in het ziekenhuis, een instelling voor langdurige zorg of in het bejaardentehuis2.
De meest gebruikelijke plaatsen op het lichaam waar skin tears voorkomen zijn de armen (48%), onderbenen (40%) en handen (12%). Tot de mogelijke etiologische factoren behoorden stomp trauma, bijvoorbeeld tegen voorwerpen aan lopen (44%), trauma in verband met activiteiten van het dagelijks leven (20%) en valincidenten (12%)3. Ouderen kunnen simpelweg gevoelig zijn voor skin tears als gevolg van ernstige of chronische aandoeningen of zelfs een onbedoeld ruwe behandeling4. Veel patiënten hebben verscheidene skin tears56. Ongeveer 50% van de skin tears wordt aangetroffen op de dorsale onderarm, en voornamelijk bij vrouwen7.
Er zijn weinig studies die de prevalentie bij pasgeborenen beschrijven, hoewel skin tears veel voorkomen in deze populatie8,9, de pediatrische populatie en onder patiënten die de spoedeisende hulp bezoeken (m.u.v. patiënten die worden binnengebracht vanuit een verpleegtehuis). Skin tears komen ook voor bij patiënten met een vergevorderde ziekte die palliatieve zorg krijgen10 en in verpleeginstellingen voor blinden en slechtzienden11.
Risicofactoren
Er is nog veel onbekend over de risicofactoren voor skin tears bij ouderen, echter de volgende zes factoren zouden de ontwikkeling van skin tears kunnen voorspellen12:
- Blauwe plekken
- Purpura senilis
- Hematoom
- Sporen van een eerder genezen skin tear
- Oedeem
- Onvermogen om zelfstandig een andere houding aan te nemen
Huidkenmerken kunnen de ontwikkeling van skin tears bij oudere patiënten voorspellen. Risicofactoren, die wellicht enigszins onder controle kunnen worden gehouden, zijn o.a.7,13:
- verplaatsing en valincidenten
- ondervoeding
- polyfarmacie
- gebruik van hulpmiddelen
- aanbrengen en verwijderen van steunkousen
- verwijderen van tape of verband
- bloedafname
- protheses
- huidreinigers
De risicofactoren voor skin tears bij pasgeboren hebben vooral te maken met het bevestigen van levensreddende medische apparatuur op de onvoldragen huid, die dun en uiterst kwetsbaar is. Gebruik van het minst klevende product is een must, omdat er vanwege de verminderde cohesie tussen dermis en epidermis wellicht een te sterke hechting tussen epidermis en kleefmiddel ontstaat9, waardoor bij het verwijderen van het product met de kleefstof de epidermis wellicht wordt losgetrokken en dus een skin tear ontstaat.
Behandeling van skin tears
De ISTAP Skin Tear Toolkit is ontwikkeld voor zorgverleners, zodat ze systematisch te werk kunnen gaan bij het voorkomen, behandelen en verzorgen van skin tears12.
De rol van verbanden bij de behandeling van skin tears
Bij de verzorging van skin tears hebben beoordeling, classificatie en de juiste wondzorg de hoogste prioriteit, zodat complicaties worden voorkomen en het meest geschikte verband wordt gekozen, dat bevorderlijk is voor een therapeutisch, ongestoord wondmilieu wat bijdraagt aan een snelle genezing. Het is noodzakelijk om een verband te kiezen dat vochtige wondgenezing mogelijk maakt en de wondranden afsluit om lekkage te voorkomen en maceratie te verminderen. Daarbij wordt natuurlijk rekening gehouden met de kwetsbaarheid van de omringende huid12. Vochtvasthoudende verbanden, die verkrijgbaar zijn in diverse vormen en afmetingen, waaronder verbanden gemaakt van mesh, siliconen, acrylschuim, hydrogel, calciumalginaat en hydrofiber, worden aanbevolen14. Om skin stripping te voorkomen moeten agressieve kleefstoffen vermeden worden in een skin tear-verband12,15,16.
Wat betreft de behoefte van patiënten geldt dat ze idealiter een korte ziekenhuisopname moeten hebben, met zoveel mogelijk comfort en zo min mogelijk trauma terwijl de skin tear geneest4.
Gezondheidseconomie
Het gebruik van cyanoacrylaat huidbescherming levert besparingen op in termen van verminderde verbandkosten en gebruikstijd vergeleken met het dagelijks aanbrengen van een met paraffine geïmpregneerd gaas. Dit heeft een positief effect op de benutting van arbeid en middelen17. Het gebruik van een cyanoacrylaat verband leidt tot een daling van de kosten per huidverzorgingsbehandeling van 32,74 USD naar 11,19 USD. Verpleegkundigen meldden een hoge tevredenheid met het cyanoacrylaat verband en merkten op dat het gebruiksvriendelijk was, gemakkelijk om bij de skin tear te komen en minder verbandwissels vereiste17.
Verbandkleefstoffen en de invloed ervan op het stratum corneum zijn belangrijk binnen de gezondheidseconomie, vooral in verband met de ISTAP-aanbevelingen om geen krachtige fixatiemiddelen te gebruiken12,16,18,19. Hoewel siliconentapes en andere geavanceerde medische kleefstoffen wellicht een hogere aanschafprijs hebben vergeleken met conventionele kleefstoffen, heeft hun 'zachtaardigheid' het voordeel dat ze de integriteit van de huid in stand houden, en daardoor de financiële kosten in verband met huidletsel, zoals bij conventionele tape, worden voorkomen16,18.
